Psychosociale effecten van matige alcoholconsumptie

Naast biomedische en voedingskundige aspecten heeft matige alcoholconsumptie ook effect op psychosociale aspecten. Een literatuurscan laat zien dat er volop onderzoek is gedaan naar de effecten van alcoholmisbruik op dit vlak, maar dat de studies naar matige consumptie schaars zijn. De uitkomsten van de studies naar matige consumptie, vatten we hier samen.

Weinig onderzoek naar effecten van matige consumptie op psychosociale aspecten
Wat als eerste opvalt is de opmerkelijke schaarste aan onderzoek waar matige alcoholconsumptie centraal staat. Dit is in sterk contrast met het grote volume aan studies naar de effecten van excessieve alcoholconsumptie. Een goed begrip van de psychosociale effecten van structurele matige alcoholconsumptie ontbreekt dus. Dit is een gemis, vooral omdat het deel van de bevolking dat matig drinkt vele malen groter is dan het deel dat excessief drinkt. (zie ook: Hoeveel alcohol drinkt Nederland?).

Het onderzoek dat wel gedaan is, focust primair op gezondheidsuitkomsten, niet zozeer op psychosociale uitkomsten van matige consumptie. Hier liggen dus nog volop kansen voor onderzoek.

Voor zover er wel onderzoek gedaan is, richt zich dat vooral op cognitief functioneren; er is dus minder aandacht voor de effecten op andere psychosociale aspecten, zoals welzijn, levensvoldoening, en sociaal functioneren.

De resultaten kort samengevat

Negatief effect op cognitief functioneren
Zowel effecten op geheugen (waaronder werkgeheugen en langetermijngeheugen) als op aandacht en impulscontrole laten een lineair en negatief beeld zien. Dus hoe meer je drinkt hoe slechter je prestaties.1-5

Positieve effecten

Verbal fluency en redeneren
Sommige studies laten ook positieve effecten zien van matige consumptie. Bijvoorbeeld op hoe makkelijk je verbaal formuleert (verbal fluency). Op redeneren zien we ook positieve effecten, maar de effecten zijn niet voor iedereen even groot. Ze worden vooral voor vrouwen gevonden, en het is niet helemaal duidelijk waarom dat effect voor vrouwen groter is dan voor mannen.6-8

Welzijn, algemene tevredenheid en geluk
Matige alcoholconsumptie gaat samen met een meer positieve inschatting van welzijn, algemene tevredenheid met het leven en hoe gelukkig men zich voelt, maar onduidelijk is of het verband causaal is, of dat gelukkiger mensen ook vaker matige drinkers zijn.9,10

Stemming, gemoed en piekeren
Er worden ook positieve effecten gevonden op stemming, gemoed en piekeren. Deze effecten zien we vooral bij matige wijnconsumptie en vooral onder ouderen. De vraag is daarom of dit vooral een effect is van een overkoepelende gezonde leefstijl waarvan ook andere welzijn bevorderende aspecten deel uitmaken, bijvoorbeeld lichaamsbeweging.11,12

Meer sociale uitkomsten
De literatuur maakt ook melding van positieve effecten van matige alcoholconsumptie op meer sociale uitkomsten zoals empathie, pro-sociaal gedrag, tevredenheid met relaties en welwillendheid naar anderen en de behoefte om gezelschap van anderen op te zoeken (affiliatie).

  • Empathie en pro-sociaal gedrag: matige alcoholconsumptie bevordert de neiging om de wereld minder egocentrisch en meer vanuit het perspectief van de ander te bezien. Dat kan ook pro-sociaal gedrag als helpen en doneren versterken.13-16
  • Tevredenheid met romantische en vriendschapsrelaties gaat omhoog.10,17,18
  • Welwillendheid naar anderen en de neiging tot affiliatie: een meer positieve blik op sociale relaties, minder neiging tot competitie en minder neiging tot agressie. Maar de relatie is waarschijnlijk J-vormig, met een positief effect bij matige consumptie en een negatief effect bij overmatige consumptie.10,17

 

Bronnen

  1. Adams, S., Ataya, A. F., Attwood, A. S., & Munafò, M. R. (2012). Effects of acute alcohol consumption on alcohol-related cognitive biases in light and heavy drinkers are task-dependent. Journal of Psychopharmacology, 26(2), 245-253.
  2. Field, M., Wiers, R. W., Christiansen, P., Fillmore, M. T., & Verster, J. C. (2010). Acute alcohol effects on inhibitory control and implicit cognition: implications for loss of control over drinking. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 34(8), 1346-1352.
  3. White, A. M., & Swartzwelder, H. S. (2005). Age-related effects of alcohol on memory and memory-related brain function in adolescents and adults. Recent developments in alcoholism, 161-176.
  4. Ryback, R. S. (1971). The continuum and specificity of the effects of alcohol on memory; a review. Quarterly journal of studies on alcohol, 32(4), 995-1016.
  5. White, A. M., Jamieson-Drake, D. W., & Swartzwelder, H. S. (2002). Prevalence and correlates of alcohol-induced blackouts among college students: Results of an e-mail survey. Journal of American College Health, 51(3), 117-131.
  6. Britton, A., Singh-Manoux, A., & Marmot, M. (2004). Alcohol consumption and cognitive function in the Whitehall II Study. American journal of epidemiology, 160(3), 240-247.
  7. McGuire, L. C., Ajani, U. A., & Ford, E. S. (2007). Cognitive functioning in late life: the impact of moderate alcohol consumption. Annals of epidemiology, 17(2), 93-99.
  8. Stampfer, M. J., Kang, J. H., Chen, J., Cherry, R., & Grodstein, F. (2005). Effects of moderate alcohol consumption on cognitive function in women. New England Journal of Medicine, 352(3), 245-253.
  9. Kuroki, M. (2017). Does drinking in moderation lead to higher life satisfaction?. Applied research in quality of life, 12(1), 125-135.
  10. Peele, S., & Brodsky, A. (2000). Exploring psychological benefits associated with moderate alcohol use: a necessary corrective to assessments of drinking outcomes?. Drug and alcohol dependence, 60(3), 221-247.
  11. González-Rubio, E., San Mauro, I., López-Ruíz, C., Díaz-Prieto, L. E., Marcos, A., & Nova, E. (2016). Relationship of moderate alcohol intake and type of beverage with health behaviors and quality of life in elderly subjects. Quality of Life Research, 25(8), 1931-1942.
  12. Simons, J. S., Emery, N. N., Simons, R. M., Wills, T. A., & Webb, M. K. (2017). Effects of alcohol, rumination, and gender on the time course of negative affect. Cognition and emotion, 31(7), 1405-1418.
  13. Duke, A. A., & Bègue, L. (2015). The drunk utilitarian: Blood alcohol concentration predicts utilitarian responses in moral dilemmas. Cognition, 134, 121-127.
  14. Monahan, J. L., & Lannutti, P. J. (2000). Alcohol as social lubricant: Alcohol myopia theory, social self-esteem, and social interaction. Human Communication Research, 26(2), 175-202.
  15. Steele, C. M., Critchlow, B., & Liu, T. J. (1985). Alcohol and social behavior: II. The helpful drunkard. Journal of Personality and Social Psychology, 48(1), 35.
  16. van Bommel, M., van Prooijen, J. W., Elffers, H., & Van Lange, P. A. (2016). Booze, bars, and bystander behavior: People who consumed alcohol help faster in the presence of others. Frontiers in psychology, 7, 128.
  17. Baum-Baicker, C. (1985). The psychological benefits of moderate alcohol consumption: a review of the literature. Drug and Alcohol Dependence, 15(4), 305-322.
  18. Marshal, M. P. (2003). For better or for worse? The effects of alcohol use on marital functioning. Clinical psychology review, 23(7), 959-997.
Gezondheid: 
Gezondheid